ثمره زندگی هر زن و مردی که تشکیل خانواده می دهند، فرزندان هستند. فرزندان خصوصا در دوران کودکی به توجه و مراقبت جدی از جانب والدین نیازمندند تا بتوانند به خوبی رشد کنند و در مسیر درست تربیت شده و وارد جامعه شوند. والدین معمولا فراز و نشیب ها و سختی های فراوانی را متحمل می شوند تا بتوانند فرزندان خود را بزرگ کرده و تربیت نمایند. متاسفانه در برخی زندگی ها، سختی ها و مشکلات به قدری زیاد و طاقت فرسا می شوند که یکی از والدین یا هر دو تصمیم به طلاق و جدایی می گیرند. در این شرایط مسئله حضانت فرزندان مطرح می شود.
در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با چگونگی دریافت حضانت فرزند و مسائل مهم مرتبط با آن آشنا شوید. چنانچه در این زمینه نیاز به دریافت راهنمایی و مشاوره حقوقی دارید، می توانید با شماره وکیل پایه یک دادگستری که در مجموعه دادارمنش در حال فعالیت و ارائه خدمات حقوقی به مراجعین محترم می باشد، تماس حاصل نمایید.
در ابتدای امر بهتر است با مواد و تبصره های قانونی مربوط به بحث حضانت فرزند آشنا شویم. در حوزه قانون حمایت از خانواده، ماده های ۴۰ تا ۴۷ و در حوزه قانون مدنی، مواد ۱۱۶۸ تا ۱۱۷۹ به موضوع حضانت فرزند و قوانین و نکات مربوطه می پردازند. در این مقاله، هر آنچه لازم است در حیطه قوانین و مسائل قابل مطرح در موضوع حضانت فرزند بدانید، توسط وکیل خانواده مجموعه حقوقی دادارمنش گردآوری شده است.
چگونگی دریافت حضانت فرزند پس از جدایی
معنای لغوی کلمه حضانت، نگهداری و مراقبت از فرزند می باشد. در قانون اهمیت زیادی برای این مفهوم در نظر گرفته می شود. مسئله اصلی در حوزه حضانت فرزندان، مراقبت از جسم آنان است. موضوعی که در این میان به اندازه کافی به آن توجه نشده است، مراقبت فرزندان از بعد روحی می باشد.
در حالت عادی، تکلیف حضانت فرزند، هم بر عهده مرد و هم بر عهده زن است. اما در شرایط خاص مانند طلاق یا مواردی که عدم صلاحیت یکی از والدین یا هر دو آنها محرز گردد و …، حضانت فرزند به والد دیگر یا شخص صاحب صلاحیت دیگری واگذار می شود.
سن حضانت فرزندان از دیدگاه قانون
در قانون کشور ایران، سن بلوغ به عنوان سن حضانت فرزندان در نظر گرفته شده است. لذا سن حضانت فرزند دختر با فرزند پسر فرق دارد. بر این اساس سن حضانت فرزند دختر، ۹ سالگی و برای فرزند پسر، ۱۵ سالگی اعلام شده است. به بیان واضح تر، حضانت دختر و پسر تا ۱ سالگی به سبب شرایط خاص رشد و تربیت فرزندان، بر عهده مادر بوده و بعد از آن برای دختربچه تا سن ۹ سالگی و برای پسربچه تا ۱۵ سالگی،حضانت به پدر سپرده می شود. پس از سنین فوق الذکر، فرزندان از سن حضانت خارج شده و خودشان می توانند تصمیم بگیرند که نزد کدام یک از والدین بمانند.
سن حضانت فرزندان و قوانین مربوطه، از طرف قانونگذار و با در نظر گرفتن مصلحت کودکان، وضع شده است. بر طبق این قوانین هیچ یک از والدین نباید از وظایف محول شده به آنها در حوزه حضانت پا پس بکشند. چرا که در این صورت قانونگذار طبق شرایط جدید، حضانت را به شخص ذیصلاح دیگری واگذار خواهد کرد.
سریع ترین روش طلاق مطابق با قوانین جدید در ایران
موارد سلب حضانت فرزند
در اصل حضانت فرزندان با والدین آنها می باشد. در شرایطی که قانونگذار بر حسب مدارک و اسناد تشخیص دهد که یکی از والدین یا هر دو آنها صلاحیت نگهداری از فرزندان را ندارند، حضانت فرزند را به والد دیگر یا شخص صاحب صلاحیت دیگر واگذار می نماید. در واقع در شرایطی که والد یا والدین نتوانند به خوبی از فرزند مراقبت نمایند و به این سبب، کودک در معرض انحراف یا انحطاط اخلاقی قرار گیرد یا جسم او در معرض آسیب باشد، حضانت از والد یا والدین سلب خواهد شد. حال ببینیم چه مواردی رسماً در زمره دلایل عدم صلاحیت و سلب حضانت فرزندان محسوب می شوند.
1. اثبات هرگونه اعتیاد زیان آور به موادی همچون الکل، مواد مخدر و اعتیاد به فعالیت های زیان آور نظیر قمار
۲. انجام فعالیت های نامشروع در حوزه فساد و فحشا
۳. گواهی پزشکی قانونی مبنی بر ابتلا به بیماری روانی و جنون
۴. به کارگیری کودکان در امور مفسده انگیز و سوء استفاده از آنها
۵. ایجاد ضرب و جرح در کودک که خارج از حد تأدیب باشد
۶. رسیدگی نکردن به کودک به علت مشغول بودن به شغل وقت‌گیر.
در صورتی که یکی از والدین یا آشنای ذیصلاح کودک اثبات کند که والد عهده دار حضانت، به یکی از موارد سلب صلاحیت دچار است یا قصد ازدواج مجدد دارد، می تواند نسبت به بازپس گیری حضانت فرزند اقدام نماید.
حضانت فرزندان در موقعیت های مختلف
در ادامه بحث به بررسی موضوع حضانت فرزندان در موقعیت های قبل و بعد از جدایی می پردازیم.
حضانت فرزندان قبل از جدایی و طلاق
طبق ماده 1168 قانون مدنی، مراقبت از طفل، حق و وظیفه پدر و مادر است. همچنین طبق ماده 1178 قانون مدنی، پدر و مادر باید فرزندان خود را به بهترین نحو تربیت کنند و نمی توانند از تربیت و نگهداری آنها خودداری نمایند. بنابراین، قبل از طلاق و در شرایطی که زندگی خانوادگی روال عادی و طبیعی خود را دارد، حمایت از فرزندان بر عهده پدر و مادر است. لذا هر دو باید در جهت سلامت جسم و روح کودک و تربیت صحیح او تلاش نمایند.
حضانت طفل
لازم به ذکر است که حتی قبل از جدایی زوجین، حق نگهداری از طفل در قانون، منوط به تامین مصلحت اوست. لذا در صورتی که یکی از والدین یا هر دو نتوانند منفعت و مصلحت کودک را تامین کنند، حق نگهداری از طفل طبق تصمیم دادگاه به شخص دیگر واگذار می شود.
حضانت فرزندان بعد از جدایی و طلاق
یکی از متداول ترین سوالاتی که مراجعه کنندگان گروه حقوقی دادارمنش از وکلای خانواده ما در رابطه با شرایط حضانت فرزند می پرسند این است که حضانت فرزند پس از طلاق به چه شخصی تعلق می گیرد. به همین دلیل قصد داریم این موضوع را در این بخش توضیح دهیم.
ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی می گوید در صورت وقوع طلاق بین زوجین، تکلیف حضانت فرزندان تا سن یک سالگی به مادر واگذار خواهد شد. پس از یکسالگی تا سن بلوغ، پدر عهده دار این تکلیف خواهد بود. پس از رسیدن به سن بلوغ، فرزندان مخیر هستند و می توانند انتخاب کنند که نزد چه کسی بمانند. این شرط باقی می ماند مگر اینکه شرایطی وجود داشته باشد که در صورت اعمال این قانون، مصلحت کودک را تضمین نکند. قابل ذکر است که در هر دو صورت، یعنی چه حضانت فرزند با پدر باشد و چه با مادر، وظیفه تامین مخارج و هزینه های او با پدر خواهد بود.
همچنین در قانون آمده است که در صورت بروز اختلاف بین والدین در مورد حضانت فرزند پس از 7 سالگی، دادگاه در مورد واگذاری حضانت به اشخاص تصمیم می گیرد. همچنین در صورت اعتراض یکی از والدین به این موضوع، در صورتی که شخص معترض، عدم صلاحیت دیگری را ثابت کند، می تواند تصمیم دادگاه را تغییر داده و حضانت را باز پس گیرد.
چگونگی واگذاری حضانت فرزند به مادر
در برخی موارد مادر تحت هیچ شرایطی نمی تواند حضانت فرزند خود را بگیرد. در چنین شرایطی می تواند با مرد به توافق برسد تا با بخشیدن مهریه، حضانت فرزند به او واگذار گردد. این موضوع در صورت توافق زوجین در زمان طلاق، لازم است به گونه ای انجام پذیرد که تضمین شود حضانت فرزند در صورت گذشتن از مهریه، حتی پس از هفت سالگی کودک نیز به مادر تعلق گیرد.
اما سوالی که مطرح می شود این است که اگر زوجین بر سر حضانت فرزند توافق کنند اما در آینده ثابت شود که شخص سرپرست، صلاحیت نگهداری از فرزند را ندارد، آنگاه تکلیف چه خواهد شد؟ بر اساس ماده 41 قانون حمایت از خانواده چنانچه دادگاه تشخیص دهد که شخص، صلاحیت نگهداری از طفل را ندارد، در مورد واگذاری حضانت طفل تصمیم می گیرد. بنابراین حتی اگر زوجی بر روی حضانت به توافق برسند اما دادگاه عدم صلاحیت شخص سرپرست را تشخیص دهد، توافق از بین می رود. در این مواقع دادگاه تصمیم جدیدی برای حضانت فرزند اخذ خواهد کرد.
آیا مادر می تواند برای نگهداری از فرزندش پول درخواست کند؟
از آنجایی که حضانت قانونی طفل با والدین است، هیچ یک از این دو نمی توانند تقاضای مالی برای حضانت فرزند خود داشته باشند. اما چنانچه دادگاه به هر دلیلی حضانت طفل را به فرد دیگری محول کرده باشد، آن شخص می تواند برای تامین مخارج کودک، تقاضای مالی مطرح نماید.
حضانت فرزندان در شرایط طلاق توافقی والدین
در مقاله وکیل طلاق توافقی عنوان شد که این نوع طلاق معمولا بر اساس توافقاتی در مورد موضوعات مختلف نظیر مهریه، اجرت المثل، نفقه، حضانت فرزند و … انجام می شود. در طلاق توافقی نیز بر اساس قانون ۲۹ قانون مدنی، دادگاه وظیفه تعیین تکلیف حضانت فرزندان را بر عهده دارد. اما نکته مهم در این شرایط، این است که دادگاه مانع توافقات بین زن و مرد نمی شود و در صورتی که توافق آنها برخلاف مصلحت کودک نباشد، آن را می پذیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید از وکیل طلاق در مجموعه دادارمنش راهنمایی بگیرید. در این حوزه کمک گرفتن از یک وکیل خانم که دانش، تجربه و تخصص کافی در موضوعات مرتبط دارد، موجب تسریع در روند پیشرفت پرونده شما خواهد شد.
دریافت حضانت فرزند با بخشیدن مهریه
بخشیدن مهریه به منظور دریافت حضانت فرزند، از شایع ترین توافقاتی است که در طلاق های توافقی انجام می شود. قابل ذکر است که به لحاظ قانونی بخشش مهریه تنها در شرایط طلاق امکان پذیر است و این نوع طلاق، طلاق خلعی نام دارد. در طلاق توافقی زن و مرد می توانند به این توافق برسند که در صورتی که زن حق مهریه خود را ببخشد، مرد نیز از حق حضانت خود بگذرد و حضانت را به مادر منتقل کند. ذکر این نکته مهم است که در این رابطه هیچ ماده و تبصره قانونی دال بر این وجود ندارد که بخشش مهریه ضمانت کننده دریافت حضانت فرزند خواهد بود.
حضانت دائم فرزند پسر و دختر چه تفاوت‌هایی دارد؟
بعد از وقوع طلاق، حضانت فرزند دختر تا سن نه سالگی و فرزند پسر تا سن پانزده سالگی بر عهده پدر می باشد. اما چنانچه پدر دارای موارد سلب صلاحیت نظیر اعتیاد، بیماری روحی و روانی، فساد و … باشد یا از فرزندان خود سوء استفاده اخلاقی نماید، حضانت از او سلب خواهد شد. پس از سنین ذکر شده که فرزند از سن حضانت فراتر می رود، تصمیم به ماندن نزد پدر یا مادر، با خود او است.
پس از طلاق، یکی از موضوعاتی که بار عاطفی فراوانی برای والدین دارد، جدایی از فرزندان است. چنانچه درگیر این مشکل هستید، بهتر است جهت سرعت بخشیدن به درخواست دریافت حضانت فرزند خود، از یک وکیل حضانت متبحر و مجرب راهنمایی دریافت نمایید. وکیل حقوقی خانواده در مجموعه شناخته شده دادارمنش، در ادامه مقاله همراه شما خواهد بود تا با قوانین مربوط به حضانت فرزند بیشتر آشنا شوید.
شرایط حضانت موقت فرزند
حضانت موقت زمانی مطرح می شود که والدین یا افرادی که حضانت فرزند بر عهده آنهاست در این رابطه اختلاف نظر داشته باشند. در این شرایط دادگاه حضانت فرزند را برای مدت زمان معین و به طور موقتی به یکی از والدین یا شخص صاحب صلاحیت دیگر واگذار می کند تا موضوع حضانت فرزندان به طور دقیق و کامل تعیین تکلیف شود.
شرایط حضانت دائم فرزند
حضانت دائم زمانی اتفاق می افتد که یا زوجین بر سر حضانت فرزند به توافق قطعی برسند یا دادگاه به دلایل مختلف مانند فوت یکی از والدین یا … حضانت را به پدر یا مادر واگذار کند. در این حالت دیگر موضوع سن فرزند برای اتمام دوره حضانت مطرح نیست و حضانت به طور دائم به یک شخص سپرده خواهد شد.
تکلیف حضانت فرزند پس از فوت یکی از والدین یا هر دو آنها
به طور کلی در صورت فوت یکی از والدین، حضانت فرزند به والد دیگر انتقال پیدا می کند. اما اگر چنانچه دادگاه تشخیص دهد که والدی که در قید حیات است، شایستگی و صلاحیت حضانت طفل را ندارد، حضانت را به ولی قهری واگذار خواهد کرد. در صورتی که هر دو پدر و مادر از دنیا بروند، حضانت فرزند به جد پدری آنها خواهد رسید. در شرایطی که جد پدری نیز فوت کرده باشد، حضانت به خویشاوندی از فرزند که نزدیک ترین وارث است، منتقل می شود.
ملاقات والدین با فرزند پس از طلاق
طبق ماده 1174 قانون مدنی در صورت جدایی پدر و مادر، والدی که حضانت بر عهده او نیست، حق ملاقات با طفل را دارد. همچنین طبق ماده 29 قانون خانواده تعیین وقت و دفعات این جلسات ملاقات، به عهده دادگاه می باشد. لازم به ذکر است که شخصی که حضانت طفل را برعهده دارد حق ندارد مانع ملاقات طفل با والد دیگر شود. چرا که این ملاقات ها مستقیماً بر شرایط روحی و روانی طفل تأثیر می گذارد. نکته بسیار مهم در حضانت فرزند نیز، تامین مصلحت و منافع جسمی و روحی او است.
سلب حضانت
اگر والدی که حضانت فرزند بر عهده اوست، از ملاقات والد دیگر با کودک ممانعت کند، آن والد می تواند به دادگاه مراجعه کرده و تقاضای در نظر گرفتن ملاقات نماید. اگر دادگاه تشخیص دهد که ملاقات به نفع طفل است، تاریخ و ساعت ملاقات را تعیین خواهد کرد. اما در صورتی که دادگاه ملاقات با والد دیگر را بر خلاف مصلحت طفل تشخیص دهد، اجازه ملاقات را صادر نمی کند و از سرپرست طفل حمایت می نماید. اگر یکی از والدین، والد دیگر را از ملاقات با فرزند خود منع کند، مشمول مجازات خواهد شد. این تخلف تا بار دوم، مجازات جریمه نقدی به همراه خواهد داشت و چنانچه بیشتر شود، موجب مجازات سلب حضانت فرزند خواهد شد.
شما می توانید از مشاوره حقوقی بهترین وکیل خانواده در خصوص صدور دستور ملاقات فرزند بعد از طلاق، استفاده کنید. به این ترتیب خواهید توانست در اسرع وقت دستور ملاقات را دریافت نمایید. تیم حقوقی دادارمنش با داشتن وکیل آنلاین در واتساپ در کنار شماست تا بار سختی ها و مشکلات موجود پس از طلاق را از دوش شما بکاهد.
بعد از جدایی، نفقه فرزندان بر عهده کیست؟
ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی می گوید نفقه فرزند بر عهده پدر می باشد. چنانچه پدر فوت کرده باشد، این مسئولیت بر عهده جد پدری قرار می گیرد. در صورتی که جد پدری نیز در قید حیات نبوده یا شرایط و توان پرداخت نفقه را نداشته باشد، پرداخت نفقه به مادر سپرده می شود. در شرایط عدم حضور یا ناتوانی مادر در پرداخت نفقه، این وظیفه به اجداد مادری واگذار خواهد شد. چنانچه طلاق توافقی توسط وکیل انجام پذیرد، امکان اینکه توافق شود نفقه بر عهده مادر باشد، وجود خواهد داشت.
ماده ۶ قانون حمایت از خانواده می گوید دریافت حضانت فرزند، عاملی برای پذیرش پرداخت نفقه نخواهد بود. قانون در مورد پرداخت نفقه، قطعی و ثابت است. چنانچه پدر از پرداخت نفقه سر باز زند، امکان مراجعه مادر به دادگاه و شکایت و درخواست صدور رأی برای پرداخت نفقه توسط پدر، فراهم است.
طلاق و موضوع اجازه خروج از کشور فرزندان
در مقاله ای تحت عنوان اجازه خروج از کشور مطرح کرده ایم که بر اساس ماده ۴۲، فرزندان پس از طلاق والدین، نمی توانند بدون اجازه ولی قهری خود، اقدام به خروج از کشور نمایند. تنها در صورتی این امکان وجود دارد که دادگاه تشخیص دهد، منفعت فرزند در خروج او از کشور است. برای کسب اطلاعات بیشتر و کامل تر می توانید مقاله اجازه خروج از کشور را مطالعه نمایید.
ضمانت های اجرایی مورد نیاز برای دریافت حضانت فرزندان
قانون برای اینکه مطمئن شود شخص عهده دار حضانت، وظایف و مسئولیت های محوله را به درستی انجام می دهد، ضمانت های اجرایی مختلفی را در نظر گرفته است. به طور کلی سه دسته اصلی از ضمانت های اجرایی برای شخص عهده دار حضانت فرزند وجود دارد. در ادامه به این ضمانت ها خواهیم پرداخت.
۱. ضمانت اجرایی جلوگیری از اعمال حق حضانت:
ماده ۶۳۲ از قانون مجازات اسلامی بر این موضوع دلالت دارد که در صورت واگذار نکردن حضانت فرزند به والد انتخاب شده، سه تا شش ماه حبس یا ۱.۵ تا ۳ میلیون تومان جزای نقدی برای والد خاطی در نظر گرفته می شود.
۲. ضمانت اجرایی عدم مواظبت از فرزند:
ماده ۱۱۷۳ قانون مجازات اسلامی می گوید چنانچه شخص عهده دار حضانت، وظایف خود را به درستی انجام ندهد، مسئول عواقب ناشی از این بی توجهی ها و کاستی ها خواهد بود.
۳. ضمانت اجرایی خودداری از اعمال حضانت:
بر اساس ماده ۱۱۷۲ قانون مجازات اسلامی، هیچ‌یک از پدر و مادر عهده دار حضانت، نمی توانند از انجام وظیفه خود خودداری کنند. در غیر اینصورت مرجع قانونی می تواند شخص عهده دار حضانت فرزند را مجبور به انجام وظیفه اش نماید.
اخذ حضانت فرزندان با راهنمایی وکیل خانواده در تهران
گروه حقوقی دادارمنش در تهران متشکل از وکلای خانواده مجرب و متبحر است که تجربه به سرانجام رسانیدن انواع پرونده های دعاوی حقوقی را در کارنامه خود دارند. با کمک راهنمایی های تخصصی وکلا و مشاوران حرفه ای مجموعه دادارمنش به روند رسیدگی به پرونده های حقوقی خود سرعت می بخشید و نتیجه مطلوبی را کسب خواهید نمود. ما مفتخر به ارائه خدمات راهگشا و کارآمد به مراجعین محترم هستیم.
دریافت حضانت فرزند با کمک وکیل و مدارک مورد نیاز
مدارک لازم برای اخذ حضانت فرزند به شرح زیر است:
۱. اصل شناسنامه
۲. سند طلاق
۳. نسخه توافقات زوجین (در صورت طلاق توافقی)
توجه داشته باشید که هیچ مانعی برای ملاقات با فرزند وجود ندارد، حتی اگر پدر یا مادر صاحب صلاحیت نباشند. پدر یا مادری که کودک با او زندگی می کند حق اعمال محدودیت برای ملاقات کودک با والد دیگر را ندارد و در صورت ممانعت از ملاقات، به مجازات حبس از 3 تا 6 ماه و یک میلیون و 500 هزار تومان تا ۳ میلیون تومان جریمه نقدی محکوم می شود. در صورت توافق والدین در مورد زمان ملاقات، نیازی به مراجعه به دادگاه برای تعیین زمان نیست. در مورد محدودیت ملاقات با کودک خود می توانید از وکیل خانواده مشاوره حقوقی دادارمنش راهنمایی و کمک بگیرید و با این کار به روند دریافت دستور ملاقات، سرعت دهید.
حال این سوال پیش می آید که اگر مادر در ازای گرفتن حضانت طفل مهریه خود را بدهد و سپس از نگهداری طفل خودداری کند و یا توانایی نگهداری از طفل را نداشته باشد و بخواهد حضانت طفل به پدر واگذار شود، آیا می تواند دوباره مهریه خود را مطالبه کند؟ پاسخ این سوال، خیر است. بخشش مهریه امری کاملا اختیاری است. چنانچه زن بعد از بخشش مهریه از حضانت فرزند منصرف شود از نظر قانونی این حق را ندارد که مجددا مهریه خود را طلب کند. تنها زمانی امکان دریافت وجه مهریه می باشد که مرد قبول کند تا در ازای دریافت مجدد حضانت فرزند، مهریه را بپردازد.
بله؛ پیش بردن دعاوی مربوط به طلاق توافقی می‌تواند خیر حضوری نیز صورت بگیرد خصوصا در مراحل اولیه اقدام برای طلاق توافقی
همانطور که در این صفحه به آن پرداختیم، اصلی ترین مدارک مورد نیاز برای طلاق توافقی، اصل و فتوکپی عقد نامه، شناسنامه و فتوکپی آن، کارت ملی و فتوکپی آن، گواهی عدم بارداری، وکالت نامه محضری، وکالت نامه وکیل طرفین، رای مرکز مشاوره و توافق نامه زوجین بر سر حقوقشان است.
4 پاسخ
درخترم 11 ساله است از زمان طلاق که 2 ساله بوده تا 4 ماه پیش بامن زندگی میکرد ولی پدرش 4 ماه بردتش و حتی اجازه ملاقات فرزند هم به من نمیده من میتونم حضانت دخترم از دادگاه بگیرم ؟ لطفا راهنمایی بفرمایید ممنون
با احترام دختر 11 ساله شما از سن حضانت خارج شده است و هیچ دادگاهی نمیتواند به این موضوع رسیدگی نماید.
پسرم 8 سالشه پدرش دادگاه شکایت کرده برای حضانت فرزند پسرم 4 سال که با من زندگی میکنه و حضانتش با من بوده و خیلی به من وابسته است می خواستم بدونم اگر دادگاه حضانت بده به پدرش می تونه ببرتش خارج از کشور؟ من چیکار میتونم بکنم که مانع بشم ؟
با سلام در صورتی که از همسرتون جدا شدین و دادگاه تشخیص دهد مصلحت طفل این است که حضانتش با مادر باشد می توانند رای به حضانت مادر صادر نماید.