همه چیز درمورد اجرت المثل

نحوه محاسبه اجرت‌المثل ایام تصرف چگونه است؟

در پاسخ به سوال اجرت المثل چیست و چگونه محاسبه می ‌شود باید گفت که براساس اصول قانونی، اگر شخصی از مال دیگری بدون اجازه و خارج از قرارداد استفاده کند، حتی اگر از این که استفاده منتفع نشده باشد، مالک مال حق دارد عوض منافع از آن را مطالبه کند. تعیین میزان اجرت المثل ایام تصرف به عوامل متعددی از جمله نوع شرایط موجود، نحوه استفاده، مدت زمان استفاده، و نوع مال بستگی دارد. تعیین میزان اجرت ‎المثل به‌طور قطعی ممکن است پس از مطرح شدن دعوا در محاکم صورت گیرد. در این مرحله، کارشناس مسئول با بررسی جزئیات و شرایط مربوطه، میزان و مبلغ اجرت المثل را مشخص می‌کند.
به هر حال، پس از اعلام نظر کارشناس، فرصت اعتراض به نظریه وی وجود دارد. این اعتراض ممکن است به دلیل عدم آگاهی یا عدم مشورت با وکیل انجام شود. به‌ نظر می‌رسد بهتر باشد در موارد مرتبط با اجرت‎المثل و دعاوی مشابه، از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی بهره گیری شود تا بهترین نتیجه حاصل شود.
بستگی به مبلغی که در ابتدای طرح دعوا در دادخواست مطرح می‌شود، ممکن است صلاحیت رسیدگی به دعوای اجرت المثل در شورای حل اختلاف یا دادگاه تعیین شود.

اجرت‌المثل ایام زوجیت

اجرت‌المثل از حقوق مالی زوجه مانند نفقه و مهریه می‌باشد که مرد موظف به پرداخت آن به زن است. البته لازم به ذکر است که در صورت مطالبه قادر به پرداخت این حق و حقوق می‌باشد. این حقوق مالی برای انجام اموری مانند کار در منزل، آشپزی، شیر دادن به فرزند، رسیدگی به فرزندان و سایر وظایف خانه و زناشویی است که زن به طور قانونی برای انجام آن‌ها وظیفه‌ای ندارد. حال اگر زن تمام این کارها را در زمان زندگی مشترکش انجام داده باشد، این حق را دارد که بابت آن‎ها از همسرش اجرت‌المثل ایام زوجیت بگیرد.
میزان اجرت المثل بستگی به مدت زمان زندگی زناشویی دارد؛ هر چه مدت زمان زندگی زناشویی بیشتر باشد، میزان اجرت‌المثل نیز افزایش می‌یابد. اما باید به‌این‌نکته توجه کرد که اخذ اجرت‌المثل به یکسری شرایط بستگی دارد.
باید توجه داشت که زن تنها جهت انجام کارهایی چون اطاعت از همسر، آراستگی ظاهری، حسن معاشرت با او، اقامت در منزل همسر، کسب اجازه از او برای انجام هر امری و انجام وظایف زناشویی نسبت به همسرش موظف است. اما برای انجام سایر مسائل که به زندگی مشترک آن‌ها مربوط است، می‌تواند “اجرت‌المثل ایام زوجیت” را درخواست نماید. 

شرایط پرداخت اجرت‌المثل

• طلاق باید با توافق طرفین صورت بگیرد و نباید به درخواست یکی از زوجها اجباری باشد.
• علت طلاق نباید تخلف یا نشوز زن از وظایف زناشویی و همچنین به خاطر سوء اخلاق او باشد. موارد دیگری مانند تفاوت‌های ناشی از اختلافات طبیعی بین زوجین می‌تواند دلیل مشروعی برای طلاق باشد.
• اگر زوجها به توافق خود امورات منزل را بر عهده زن قرار داده باشند و این امر به منظور تبرع نباشد، در صورتی که در دادگاه این امر تأیید شود، زن حق مطالبه اجرت المثل را دارا خواهد بود.

پرداخت اجرت المثل همانند سایر دعاوی مالی زناشویی باید توسط مرد به صورت نقدی انجام شود. اما باید توجه داشت که ممکن است مبلغ محکوم به پرداخت برای مرد قابل تحمل نباشد و در این صورت می‌تواند از دادگاه اعسار از پرداخت مبلغ کلیه‌ی اجرت المثل را خواستار شود. در این شرایط، دادگاه ممکن است با پذیرش اعسار، پرداخت اجرت‌المثل به صورت اقساطی صورت گیرد.

شرایط دریافت و تعلق اجرت المثل

در مواردی که زن شرط ضمن عقد دارای امور خانه داری باشد، حق مطالبه اجرت المثل را نخواهد داشت. همچنین، برای مطالبه اجرت‌المثل، درخواست طلاق باید از طرف مرد باشد و اگرچه این درخواست مطرح شود، علت آن نباید تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق زن باشد. در این شرایط، اجرت المثل به زن تعلق نخواهد گرفت. همچنین، زن باید اعمال خود را که مطالبه اجرت‌المثل می‌کند، از ابتدا به صورت مجانی و به خواست خود انجام داده باشد. اگر بخواهیم درخواست مطالبه اجرت‌المثل را اثبات کنیم، باید به دادگاه ثابت کنیم که کارهای انجام شده توسط زن به صورت مجانی نبوده است و در این صورت، زن سزاوار دریافت اجرت‎المثل خواهد بود. 

نحوه مطالبه اجرت المثل

• برای درخواست دادرسی اجرت المثل، ابتدا باید به یکی از شعب دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرد. پس از ثبت پرونده، دادگاه به زوجین جهت رسیدگی به درخواست اجرت المثل، وقت رسیدگی را ابلاغ می‌کند و زوجین باید در زمان تعیین شده در دادگاه حاضر شوند.
• در صورتی که زوجین بر میزان مبلغ اجرت المثل به توافق برسند، قانون‌گذار گزارش اصلاحی را صادر می‌کند و تصمیم نهایی اتخاذ می‌شود.
• در صورتی که زوجین بر میزان مبلغ اجرت المثل ایام زندگی مشترک با یکدیگر توافق نرسند، پرونده به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع داده می‌شود.
• پس از ابلاغ نظریه کارشناسی، اگر زوجین اعتراضی به نظریه کارشناسی نداشته باشند، به واسطه قاضی حکم مربوطه صادر می‌گردد و مبلغ تعیین شده به عنوان اجرت المثل ایام زندگی مشترک برای زوجه تعیین می‌شود.
• هرگاه زوجین اعتراض به نظریه کارشناسی داشته باشند، پرونده به هیئتی متشکل از سه نفر یا پنج نفر ارجاع داده می‌شود تا اعتراضات مورد بررسی قرار گیرد.
• پس از بررسی اعتراض و شنیدن دلایل و دفاع‌های زوجین، هیئت تصمیم خود را اتخاذ می‌کند و حکم نهایی صادر می‌شود. این حکم نهایی معمولاً قطعیت دارد و زوج موظف به پرداخت مبلغ تعیین شده به عنوان اجرت المثل ایام زندگی مشترک به زوجه می‌شود.

شروط ضمن عقد و اجرت ‎المثل

در اجرای صیغه ازدواج، زن و شوهر می‌توانند هر شرط معقولی را که مخالف با مقتضای ذات عقد ازدواج یا اصول کلی عقد نباشد، شرط عقدنامه ازدواج کنند. این شروط می‌تواند شامل تعیین میزان اجرت المثل یا امور دیگری مانند تعهدات مالی یا تعهدات مرتبط با زندگی مشترک باشد. اگر زوجین در عقدنامه ازدواج مبلغ مشخصی به عنوان اجرت‌المثل قید کنند، در صورت وقوع طلاق، دادگاه تنها به همان میزان مبلغ تعیین شده در عقدنامه اجرت‌المثل حکم می‌کند و مبلغ دیگری را در نظر نمی‌گیرد.
همچنین، زن می‌تواند در عقدنامه ازدواج شرط کند که اموری که در منزل مشترکشان انجام می‌دهد به صورت رایگان است و از همسر مبلغی در این رابطه نخواهد گرفت. این شرط می‌تواند به منظور تعیین حقوق و تعهدات مالی در زمینه‌های خاصی مثل اجرت‌المثل و یا تعیین میزان هزینه‌های مربوط به امور خانه داری و مراقبت از خانواده مورد استفاده قرار گیرد.
توجه داشته باشید که این نوع شروط باید معقول و مجاز باشند و با قوانین و مقررات حاکم بر منطقه شما سازگاری داشته باشند. همچنین، برای اطمینان از معتبر بودن این شروط و موارد مرتبط با اجرای صیغه ازدواج و عقدنامه، مشاوره حقوقی از وکلای خانواده  مسلط به قوانین توصیه می‌شود.

شرط تنصیف دارایی چیست و چه نکاتی دارد؟

هنگام عقد نکاح، زوجه شرط کرد در صورتی که طلاق به درخواست خودش نباشد و با توجه به تشخیص دادگاه، طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتاری نباشد، زوج موظف است نصف دارایی‌های خود که در طول زندگی مشترک با زن به ارمغان آورده است یا معادل آن را بلاعوض به زن واگذار کند تا بر طبق نظر دادگاه عمل شود. موارد زیر برخی از نکات شرط تنصیف می‌باشند.

• تحقق این شرط به وقوع طلاق و جدایی طرفین منوط است. به عبارت دیگر، این شرط بر خلاف سایر شروط که ضمن عقد ازدواج گفته می‌شود، به وقوع طلاق و جدایی طرفین وابسته است. به این معناست که اجرای این شرط به صورت مشروط به وقوع طلاق و پایان روابط زناشویی ممکن می‌شود و در این صورت، بر طبق توافق و نظر دادگاه، مسئولیت تنصیف دارایی مشخص می‌شود.
• با توجه به اصل “تا نصف دارایی” که در این شرط آمده است، پس از وقوع طلاق، دادگاه به میزانی که به حد نصف دارایی مرد برسد، حکم قضایی را صادر می‌کند. از این زمان به بعد، مرد ملزم به تنصیف آن میزان از دارایی‌های خود به زن خواهد بود یا معادل آن را از او پرداخت خواهد کرد. البته دادگاه مجاز به اجرای این شرط بیش از نصف دارایی مرد نمی‌باشد. در نتیجه، حقوق و تعهدات مربوط به اجرای این شرط تا محدوده نصف دارایی مرد محدود می‌شود و از این محدوده تجاوز نمی‌شود.
• در اجرای این شرط، اموال زوج در زمان وقوع طلاق باید موجود باشد تا این شرط انجام شود و اموال از بین رفته، تلف یا مفقود شده در این شرط محاسبه نمی‌شوند و تنها اموالی که در زمان طلاق وجود دارند مورد محاسبه و بررسی قرار می‌گیرند.
• بر اساس این شرط، کلیه اموالی که مرد بعد از ازدواج به دست می‌آورد و حاصل زندگی مشترک باشد، مشمول تنصیف دارایی می‌شود. اما اموالی که قبل از ازدواج برای مرد بوده یا به دست آوردن آن‌ها حاصل زندگی مشترک و زناشویی نیست مانند ارثی که به مرد رسیده باشد، مشمول این شرط تنصیف دارایی نمی‌شوند. این شرط، حداکثر حفاظت را برای حقوق مالکیت زن در مورد اموالی که به طور مشترک بعد از ازدواج به دست می‌آید، فراهم می‌کند و از ازدواجی که ممکن است منجر به سوء استفاده یا تحت فشار قرار گرفتن زن در امور مالی شود جلوگیری می‌کند.
• این شرط برای اجرای شرط نصف شدن دارایی، ضرورت دارد که طلاق به درخواست زوج (مرد) صورت گیرد؛ در غیر این صورت، زن امکان درخواست اجرای این شرط را ندارد.

نحله چیست؟

طبق ضوابط قانونی، نحله به معنای هدیه و بخشش است. زن در قانون مسئولیت تمکین از شوهر و تربیت فرزندان را به عهده دارد. بنابراین، اگر مرد تصمیم به طلاق داشته باشد، همسر (زوجه) می‌تواند مطالبه دستمزد برای تمامی کارهایی که در منزل زوج انجام داده باشد داشته باشد. دادگاه، میزان نحله را با توجه به سال‌های زندگی مشترک و نوع کارهای انجام‌شده در خانه و شرایط مالی مرد تعیین خواهد کرد و مرد ملزم به پرداخت آن مبلغ خواهد بود. این اقدام در محل زندگی مشترک، حفظ حقوق مالکیت و جلوگیری از سوء استفاده‌ها از سوی زوجه صورت می‌گیرد.

نحوه کارشناسی اجرت المثل

پس از ارائه درخواست دادرسی اجرت المثل و در جلسه اولیه دادگاه با حضور زوج زن مدعی می‌شود که در منزل شوهر فعالیت‌های زیادی انجام داده و از این رو مطالبه وجه می‌نماید. پس از بررسی و اثبات ادعای زن و انکار مرد، موضوع به کارشناسی ارجاع می‌شود و مبلغ معینی بابت کارشناسی به حساب وی واریز می‌گردد، که این مبلغ طبق تعرفه قانونی در نظر گرفته می‌شود.

کارشناس موظف است با توجه به شرایط خاص و موردی پرونده و احراز تمام شرایط، ظرف ۷ الی ۱۰ روز نظر خود را اعلام کند. سپس، طی یک هفته، هر یک از زوجین می‌توانند در صورت عدم پذیرش نظریه کارشناس اعتراض کنند. در این صورت، پرونده به هیئت سه نفره کارشناس ارجاع می‌شود و اگر نظر هیئت سه نفره مورد قبول یکی از طرفین نباشد، به ترتیب به هیئت ۵ نفره یا ۷ نفره ارجاع داده می‌شود.

پس از قطعی شدن نظر کارشناسی و رای دادگاه، اگر مرد مبلغ اجرت المثل را پرداخت نکند، زوجه می‌تواند همسر خود را به به زندان اندازد. این شرایط نحوه اجرای شرط اجرت المثل را مشخص می‌کند و به منظور اجرای عادلانه حقوق زوجه در این زمینه معین شده‌اند.

مرجع صالح دعوی اجرت‌ المثل

در دوران زندگی مشترک همانطور که می‌دانیم، اجرت المثل اغلب به عنوان موضوع دعوایی در انتظار مطالبه است، به ویژه زمانی که زوجین در شرایط جدایی و طلاق قرار دارند. برای شروع یک دعوی اجرت‌المثل، مراجعه به یک وکیل دادگستری حقوقی که در امور خانواده و حقوق مدنی مسلط است، پیشنهاد می‌شود. چرا که به شما کمک می‌کند به راحتی بتوانید حق و حقوق خود را بگیرید. همچنین او می‌تواند شما را راهنمایی کند که مدارک لازم را جمع‌آوری کنید و دعوای خود را در دادگاه به درستی ارائه دهید.