منظور از وکیل اراضی موات یکی از وکلای دادگستری است که پرونده های ملکی مربوط به املاک رها شده را به عهده می گیرد. به طور کلی اراضی موات یعنی زمین های بدون مالکی که رها شده و قابلیت استفاده و کشت و زرع را ندارند. مطابق با قانون مدنی مالکیت اراضی موات متعلق به کسی خواهد بود که این زمین ها را احیا کند. منظور از احیا کردن زمین های بدون صاحب این است که با توجه به نوع کاربری این زمین ها استفاده از آن را ممکن سازند. برای مثال در مورد یک زمین کشاورزی که به حالت موات درآمده است، احیا به معنای شخم زدن و کود دادن زمین و آماده کردن آن برای زرع و کشاورزی است. در این نوشتار به بررسی برخی از رایج ترین پرونده های مطروح در زمینه اراضی موات و شیوه وکالت کردن وکلای دادگستری در مورد این پرونده ها خواهیم پرداخت.
مهمترین وظایف وکیل اراضی موات چیست؟
همانطور که اشاره شد مهمترین و اصلی ترین وظیفه وکیل اراضی موات این است که در پرونده های حقوقی و کیفری مربوط به تملک اراضی موات وکالت کند. از نظر اعتبارسنجی، وکیل پایه یک دادگستری می بایست دارای پروانه وکالت معتبر باشد. در حال حاضر پروانه وکالت معتبر توسط کانون های وکلای دادگستری و مرکز وکلا و مشاورین حقوقی قوه قضاییه صادر می شود. برای دریافت پروانه وکالت متقاضی می بایست دارای مدرک تحصیلی حقوق بوده و در آزمون وکالت شرکت نماید. پذیرفته شدگان آزمون وکالت پس از سپری کردن دوران کارآموزی در مراسم تحلیف شرکت کرده و به درجه پایه یک دادگستری نائل می آیند.
علاوه بر داشتن پروانه وکالت معتبر وکیلی که در خصوص پرونده های مربوط به اراضی موات فعالیت می کند باید دارای سواد علمی و تجربه عملی در موضوع مورد بحث باشد. امروزه حرفه وکالت نیز مانند بسیاری از حرفه های دیگر رو به تخصصی شدن گذاشته است و وکلای ماهر معمولاً به صورت تخصصی در دعاوی ملکی، خانوادگی، کیفری و … فعالیت می کنند. وکیل اراضی موات باید از نظر دانش و تجربه در حوزه دعاوی ملکی تخصص داشته باشد.
برخی از مهمترین دعاوی حقوقی و کیفری قابل طرح در خصوص اراضی موات
در ادامه به برخی از مهمترین و رایج ترین دعاوی حقوقی و کیفری قابل طرح در ارتباط با وکیل زمین های موات خواهیم پرداخت. دعوای اثبات مالکیت یا حیازت مباحات به عنوان یکی از مهمترین دعاوی مربوط به زمین های موات شناخته می شود. رسیدگی به این دعوی در صلاحیت دادگاه عمومی و حقوقی قرار دارد که ملک مورد دعوی در حوزه قضایی آن واقع گردیده است. برای اینکه دعوای مالکیت مورد رسیدگی قرار گیرد، مدعی مالکیت ملک باید به عنوان خواهان دادخواست حقوقی را تنظیم کرده و به دادگاه عمومی و حقوقی ارسال نماید. برای تنظیم و نگارش دادخواست می توان از خدمات وکلای دادگستری استفاده کرد. وکیل ملکی می تواند به نمایندگی از خواهان در محاکم دادگستری حضور پیدا کرده و لوایح قضایی را مبادله نماید.
دادخواست فرمی چاپی است که مشخصات دعاوی حقوقی اعم از نام و نشانی طرفین دعوی، موضوع دعوی و … روی آن درج می شود و به دفتر دادگاه ارسال می شود. پس از وصول دادخواست و پیوست های آن به دفتر دادگاه، مدیر دفتر دادگاه پرونده را از جهت کامل بودن دادخواست و پیوست های آن مورد بررسی قرار می دهد. دادخواست حقوقی در خصوص اثبات مالکیت اراضی موات باید مشتمل بر موارد زیر باشد:
- نام، نام خانوادگی و سایر مشخصات شناسایی خواهان. خواهان کسی است که دعوای حقوقی توسط او مطرح می شود. در دعوای اثبات مالکیت خواهان کسی است که مدعی تعلق مالکیت مال به خود می باشد. در صورتی که دادخواست توسط وکیل دادگستری و به نمایندگی از خواهان تنظیم شده باشد، مشخصات وکیل نیز باید در آن درج گردد.
- نام، نام خانوادگی و سایر مشخصات شناسایی خوانده. خوانده کسی است که خواهان دعوای حقوقی را بر علیه وی مطرح می سازد.
سایر مواردی که باید در دادخواست حقوقی ذکر شود
علاوه بر موارد مذکور برخی از مهمترین مواردی که باید در دادخواست اثبات مالکیت اراضی موات قید گردد، از قرار زیر است:
- موضوع خواسته و بهای آن؛ منظور از موضوع خواسته عنوان دعوایی است که خواهان آن را اقامه می کند. در خصوص موضوع مورد بحث موضوع خواسته عبارت است از «اثبات مالکیت و الزام به تنظیم سند رسمی». منظور از بهای خواسته ارزش مالی دعوی می باشد. بهای خواسته در دعوای مالکیت اراضی موات به صورت علی الحساب مطابق با ارزش منطقه ای ملک تعیین می شود.
- دلایل و منضمات؛ در دعوای اثبات مالکیت اراضی موات یا همان حیازت مباحات، خواهان یا وکیل او باید کلیه ادله و مدارکی که به استناد آن خود را صاحب حق برای مالکیت زمین می داند در دادخواست اشاره کند. رونوشت اسناد مذکور نیز باید به دادخواست پیوست شده و تحویل مرجع قضایی گردد. همچنین چنانچه برای اثبات ادعای خواهان از شهادت شهود استفاده می شود، نام و نشانی شهود نیز باید در این بخش از دادخواست قید شود.
- شرح دادخواست؛ در این بخش از دادخواست خواهان باید کلیه رخدادها و رفتارهایی که به استناد آنها خود را مالک زمین موات می داند اشاره کند. همانطور که اشاره شد مطابق با قانون مدنی برای اثبات مالکیت شخص بر اراضی موات، باید حیازت مباحات اثبات شود. حیازت مباحات به معنای آماده کردن زمین برای قابل استفاده شدن است. بنابراین خواهان باید در شرح دادخواست حیازت مباحات زمین را اثبات نماید.
- پرداخت هزینه دادرسی؛ بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی یکی از اقدامات مهمی که برای طرح دادخواست باید صورت گیرد، پرداخت هزینه دادرسی می باشد. میزان هزینه دادرسی قابل پرداخت در خصوص دعاوی مالی و غیر مالی متفاوت است. همانطور که اشاره شد هزینه دادرسی دعوای اثبات مالکیت اراضی موات بر مبنای ارزش منطقه ای ملک تعیین و پرداخت می شود.