در این نوشتار به بررسی برخی از شیوه های کاربردی برای دفاع در برابر اتهام فروش مال غیر خواهیم پرداخت. پیش از آن ابتدا ضروری است با جرم فروش مال غیر و مجازات آن آشنا شویم. جرم فروش مال غیر موضوع ماده 1 قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر می باشد. مطابق با ماده مذکور چنانچه شخصی اموال متعلق به دیگران را بدون اجازه آنان بفروشد به مجازات کلاهبرداری محکوم می شود. مطابق با ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری، مجازات جرم فروش مال غیر در حالت عادی 1 تا 7 سال حبس تعزیری است.
هنگامی که اموال متعلق به یک شخص بدون اجازه او فروخته می شود، وی می تواند دعوای کیفری انتقال مال متعلق به غیر را در مراجع قضایی پیگیری کند. بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، تحقیقات مقدماتی در خصوص جرم فروش مال غیر، در دادسرای عمومی و انقلاب شروع می شود. شروع تحقیقات مقدماتی ممکن است به موجب شکایت شاکی خصوصی، گزارش ضابطان، اعتراف متهم و … باشد. شروع تحقیقات مقدماتی با دستور دادستان و ارجاع پرونده به یکی از بازپرس ها یا دادیاران دادسرا شروع می شود.
احضار و جلب متهم در دفاع در فروش مال غیر
پس از شروع تحقیقات مقدماتی در مورد جرم انتقال مال غیر، مقام قضایی که موضوع به ایشان ارجاع شده است پرونده را بررسی می کند. اگر دلایل و مدارک کافی مبنی بر ارتکاب جرم توسط متهم به دست آمد، مقام قضایی او را برای دفاع در برابر اتهام فروش مال غیر به دادسرا احضار می کند. متهم مکلف است در روز و ساعتی که به او ابلاغ شده، در دادسرا حضور یافته و در برابر اتهام فروش مال غیر از خود دفاع نماید. متهم همچنین می تواند یک نفر وکیل دادگستری را نیز به همراه خود داشته باشد.
در صورتی که متهم بدون داشتن عذر موجه و بدون اعلام آن به مقام قضایی، در دادسرا حاضر نشود، دستور جلب او صادر می شود. با صدور دستور جلب ضابطین قضایی (مامورین کلانتری)، متهم به صورت تحت نظر به دادسرا می برند.
شیوه دفاع در برابر اتهام فروش مال غیر در دادسرای عمومی و انقلاب
زمانی که شخص به عنوان متهم جرم فروش مال غیر تحت تعقیب کیفری قرار می گیرد، باید از خود در برابر این اتهام دفاع کند. دفاع در برابر اتهامات کیفری شیوه های فنی و تخصصی فراوان دارد. وکلای ماهر با استفاده از همین شیوه ها اقبال پیروزی در پرونده های حقوقی را افزایش می دهند. از همین رو توصیه ما این است که پیش از حضور در دادسرا یا انجام هرگونه اقدام حقوقی با یک یا چند نفر وکیل فروش مال غیر مشاوره حقوقی بنمایید.
اگر متهم نتواند دفاع مناسبی در دادسرا از خود داشته باشد، ارتکاب جرم توسط او برای مقام قضایی محرز می شود. در نتیجه ضمن صدور قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست، پرونده به دادگاه کیفری دو شهرستان ارسال می شود. با انجام این کار تحقیقات مقدماتی پایان یافته و دادرسی نسبت به جرم در دادگاه آغاز می شود. بدون تردید در این مرحله نیز متهم باید به شیوه های گوناگون از خود دفاع کند تا از محکومیت به مجازات رهایی یابد.
انواع دفاع
انواع دفاع در اتهام فروش مال غیر به دو گونه حضوری و غیر حضوری تقسیم می شود. منظور از دفاع به شیوه حضوری یعنی متهم در جلسه رسیدگی حاضر شده و در برابر اتهامات وارده از خود دفاع می کند. شیوه غیر حضوری در واقع همان نگارش لایحه دفاعیه می باشد. متهم یا وکیل کیفری او می تواند کلیه دفاعیات خود در برابر اتهامات را در ضمن یک لایحه دفاعیه تنظیم کرده و به مقام قضایی تقدیم نماید. هر کدام از دو شیوه مذکور در موارد مختص به خود کارآیی دارند و گاه نیز ممکن است در یک پرونده از هر دو شیوه استفاده شود. در ادامه با بررسی ارکان تشکیل دهنده جرم انتقال مال غیر، به بررسی شرایط یک دفاع مناسب در برابر اتهام فروش مال متعلق به غیر خواهیم پرداخت.
دفاع در برابر اتهام فروش مال غیر
برای آن که متهم به مجازات جرم فروش مال غیر محکوم شود، باید ارکان تشکیل دهنده این جرم در نزد دادگاه به اثبات برسد. بنابراین مناسب‌ترین دفاع در برابر اتهام فروش مال غیر این است متهم اثبات کند، شرایط لازم برای تحقق این جرم وجود ندارد. برخی از انواع دفاع در فروش مال غیر عبارتند از:
- عدم تعلق مال به شاکی؛ اگر متهم اثبات کند که مالی که شاکی ادعا می کند ازآن اوست به او تعلق ندارد. از همین رو متهم می تواند با ارائه اسناد مربوط به مالکیت مال، در برابر اتهام فروش مال غیر از خود دفاع کند.
- عدم وجود سوء نیت، یا علم و آگاهی؛ یکی دیگر از انواع دفاع از اتهام انتقال مال غیر عدم تحقق رکن معنوی یا روانی جرم است. در اینجا باید خاطر نشان شد که تحقق جرم انتقال مال غیر منوط به این است که مرتکب به صورت عمدی و با آگاهی نسبت به این که مال متعلق به شخص دیگری است، آن را به فروش برساند. بنابراین اگر ثابت شود فروشنده با تصور این که مال متعلق به خود او یا برادرش است، آن را فروخته باشد، ولی بعداً معلوم شود مال متعلق به شخص دیگری بوده است، جرم فروش مال غیر تحقق نخواهد یافت.
کلام آخر؛ مهمترین شرایط و موارد دفاع
شیوه های دفاع در برابر اتهام فروش مال غیر با توجه به نوع و ویژگی های پرونده متفاوت است. انکار، تردید و ادعای جعل نسبت به اسناد، تقاضای صدور قرار کارشناسی، تحقیق محلی و استناد به شهادت شهود به عنوان برخی از شیوه های دفاعی رایج برای تبرئه شدن از جرم فروش مال غیر شناخته می شوند.
این که پرونده فروش مال غیر در دادسرا یا دادگاه مطرح باشد در انتخاب شیوه دفاع موثر است. امروزه بر کسی پوشیده نیست که دفاع در محاکم دادگستری یک هنر تخصصی و پیچیده است. برای پرهیز از ارتکاب اشتباهات حقوقی و نتایج زیانبار آن، توصیه می شود با یک یا چند نفر وکیل دادگستری مشاوره حقوقی داشته باشید.